Czym jest gentryfikacja?

• lpudeb

Gentryfikacja to proces, który zachodzi wtedy, gdy zaniedbana dzielnica zaczyna przyciągać bardziej zamożnych mieszkańców. Pojawiają się nowe inwestycje, remonty, a wraz z nimi rośnie wartość nieruchomości. Z jednej strony oznacza to poprawę estetyki i jakości życia, z drugiej – może prowadzić do wykluczenia społecznego osób, które nie są w stanie udźwignąć rosnących kosztów życia. To zjawisko złożone, które budzi coraz więcej emocji w debacie o przyszłości polskich miast.

Nowe życie w starej dzielnicy

Gentryfikacja to zmiany, które zachodzą, gdy do mniej zamożnej, często zaniedbanej okolicy zaczynają wprowadzać się osoby z wyższymi dochodami. Ich obecność przyciąga inwestorów, deweloperów i nowych przedsiębiorców. Odnawiane są kamienice, remontowane ulice, powstają kawiarnie, galerie i sklepy z modnym wystrojem. Na pierwszy rzut oka wszystko wygląda dobrze – przecież estetyczniejsze i bezpieczniejsze miasto to korzyść dla wszystkich, prawda?
W rzeczywistości jednak te zmiany rzadko są neutralne. Bo choć dzielnica zyskuje „drugie życie”, to życie to często nie jest już dostępne dla jej dotychczasowych mieszkańców.

Gdy ceny rosną, ludzie odchodzą

Wraz z gentryfikacją rosną koszty życia – wyższe czynsze, droższe jedzenie, opłaty za usługi. Osoby, które mieszkały w danej okolicy od lat, zaczynają mieć trudność z opłaceniem mieszkania czy znalezieniem sklepu, na który ich stać. Lokalni najemcy i przedsiębiorcy ustępują miejsca nowym – z lepszym budżetem i innym stylem życia.

Nie chodzi tylko o pieniądze. Gentryfikacja wpływa też na atmosferę miejsca. Znika to, co budowało lokalną tożsamość – znajome twarze, sąsiedzkie relacje, ulubione warzywniaki czy małe punkty usługowe. W ich miejsce wchodzą sieciówki, modne knajpki i „klimat”, który często ma niewiele wspólnego z dawnym charakterem dzielnicy.

Miasto dla wszystkich czy tylko dla wybranych?

Gentryfikacja to nie tylko problem ekonomiczny, ale też społeczny. Nowi mieszkańcy mają inne potrzeby i inne oczekiwania wobec przestrzeni publicznej. Czasem rodzi to napięcia, gdyż jedni chcą spokoju i koncertów jazzowych, a drudzy po prostu miejsca do życia bez presji wyprowadzki. Do tego dochodzą decyzje miejskich władz, które sprzedają publiczne tereny lub inwestują głównie tam, gdzie mogą liczyć na szybki zysk.

Czy da się gentryfikować odpowiedzialnie? Teoretycznie tak – jeśli miasto planuje zmiany z myślą o wszystkich mieszkańcach, chroni lokale komunalne, wspiera lokalnych przedsiębiorców i zapewnia różnorodność. Problem w tym, że w praktyce rzadko się to udaje.

Gentryfikacja nie musi być zła z definicji. Warto jednak zadać sobie pytanie – czy rozwój dzielnicy powinien oznaczać, że dotychczasowi mieszkańcy muszą z niej odejść? Bo miasto to nie tylko przestrzeń, ale przede wszystkim ludzie.